Het zelfcorrigerend vermogen van iemand werkt niet naar behoren en jij hebt last van zijn asociaal gedrag? Hoe ga jij daarmee om? Stel je voor dat je languit wegglijdt in jouw ligbad en één en al ontspanning voelt in jouw lijf. Die serene rust wordt opeens brut verstoord door hardcore muziek die luid schalt uit de speakers van openstaande autodeuren. Wat dan?

Hoe spreek je iemand aan als zijn zelfcorrigerend vermogen te kort schiet? In het voorste gedeelte van de insula (insula anterior) in jouw brein bevindt zich onder andere het emotioneel geheugen. Dit is betrokken bij de sociale vaardigheden waaronder empathie. Dit heb je nodig om je te kunnen inleven in de ander. Dit heeft de natuur zo bedacht dat je als mens het vermogen hebt om in een groep te kunnen samenleven. Vanuit de oertijd in jouw genen geprogrammeerd als levensverzekering om te kunnen overleven. Viel je buiten de groep dan was het gelijk klaar en waren je overlevingskansen tot het minimum gedaald.

Wat bezielt iemand om overlast te bezorgen? Waardoor is het niet vanzelfsprekend dat je iemand anders niet tot last bent? Wat als de groep waarmee je moest overleven er niet meer is om feedback te geven en is opgegaan in landsgrenzen? Landsgrenzen waarbinnen men door taal en cultuur een volk probeert met elkaar te verbinden.

Binnen die landsgrenzen heeft men wat regels bepaald die enigszins als houvast dienen om feedback te geven op gewenst gedrag. Het grootste gedeelte van de ‘in’woners geeft daaraan min of meer gehoor. De verandering van cultuur of culturen daarbinnen vormen een soort elastiekje. De rek van dit elastiekje vertegenwoordigt het verslappen of het strakker maken van die regels. Deze tolerantie varieert van rigide regels tot normvervaging.

Wanneer komen de beschermers en waakhonden van de democratie in actie en wanneer mag je het zelf opknappen als je wordt geconfronteerd met het tekortschieten van het zelfcorrigerend vermogen van iemand? Die norm is een interessant gegeven en maakt het moeilijk voor je als je aan de rigide kant zit in een normvervagende omgeving. Dan is de rek er snel uit en staat de boel op knappen en volgen er snel escalaties.

Wij mensen blijken in het tonen van gewenst gedrag erg gevoelig te zijn voor een sterke hand die voor orde en veiligheid zorgt. Wist je dat bij een vrouw die gevoeligheid domineert in haar keuze voor een partner? Een man met brute kracht brengt nu eenmaal meer bescherming dan een slapjanus. Belangrijk en doorslaggevend aandachtspunt is wel dat deze man het beest in zich weet te temmen. Je wilt namelijk ook geen gevaarlijke hond die ongehoorzaam is. Dat is niet bepaald handig.

Wat nu als de politie een steeds meer zwakkere schakel vormt binnen die landgrenzen en je ook zonder rigide gedachtengoed ervaart dat de normvervaging weelderig om je heen tiert? De correctie komt dan niet van hogerhand door jouw volksvertegenwoordigers maar door het volk zelf. Het volk komt dan in opstand en pikt het niet meer. Mooi toch, dat deze instincten nog steeds werken en de druk van het collectief zo sterk is dat men zich socialer gaat gedragen.

Een mooi voorbeeld is de #metoo en wat het effect daarvan op onze cultuur is door de grensoverschrijdende filmwereld. De pendel van ‘vrije liefde’ slaat nu helemaal door naar de andere kant van een ongekende kuisheid. Blote borsten op onze winderige stranden zijn net als menig bedreigde diersoort uitgestorven. Dit fenomeen heeft overigens niets te maken met de klimaatverandering waaronder de bedreigde diersoorten wel lijden.

Het respect voor vrouwen is daardoor toegenomen net als het respect voor de niet-rokers die nu aan de overhand zijn. Ook zo’n cultuurverandering waarin een steeds meer groeiende groep van niet-rokers het net zo bij het rechte eind heeft gekregen als alle respectloos behandelde vrouwen. De rook in een gezicht blazen van een niet-roker is net zo respectloos als het onheus bejegenen van een vrouw. 

Lekker toch als jij het volk achter je weet te scharen terwijl jij eerst nog overtuigd was dat er misschien iets mis is met jou. Er zijn nog genoeg uitdagingen: agressie in het verkeer, jongeren met messen, radicale groeperingen, plastic en zwerfaval. Genoeg redenen om als volk in opstand te komen. Jij rijdt beschaafd, jouw kinderen hebben geen mes opzak, je sorteert het afval en gooit niets weg onderweg en als het beest van het collectief zijn tanden laat zien, wordt het uitkijken voor degenen waarvan het zelfcorrigerend vermogen niet naar behoren werkt. Dan bindt zelfs de grootste aso in.

“Tenzij jij een flinke klap op jouw voorhoofd hebt gehad en hersenletsel opliep waardoor jouw insula in jouw voorhoofdskwab beschadigd raakte”, zeg ik met enige stemverheffing tegen de vrouw van de auto met de openstaande portieren. Zij zet de radio zachter en kijkt mij, gehuld in badjas, wat meewarig aan na mijn monoloog. “Weet je wat?”, zei ik tegen haar. “Ik schrijf er een blog over dan kan je het allemaal nog eens rustig nalezen.” “Man ga koud douchen!”, riep ze me na. Ik draai me om en begin een monoloog over hoe gezond het wel is om koud te douchen…

Het podium is aan jou!

Authenticiteit in beeld bestaat dit jaar 10 jaar en gaat in april verhuizen. Als je De tien geboden voor het ultieme gesprek download, dan blijf je mijn blogs ontvangen en houd ik jou op de hoogte! Dit feestelijk moment wil je namelijk niet missen, want er komt iets aan…tjonge, jonge…

Geweldloze communicatie

maakt je bewust hoe dwingend en eisend jouw taalgebruik kan zijn.